Πόσο βαθιά διεισδύουν τελικά τα καλλυντικά στο δέρμα;

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματός μας. Καλύπτει περίπου 2 τ.μ, ζυγίζει σχεδόν 4 κιλά και μας προστατεύει καθημερινά από μικρόβια, ακτινοβολία, τραυματισμούς και ρύπανση. Είναι ο φραγμός που κρατά τον οργανισμό μας ασφαλή, αλλά και το όργανο που ρυθμίζει τη θερμοκρασία, συμμετέχει στο ανοσοποιητικό και συνθέτει βιταμίνη D.

Με τόσο σημαντικό ρόλο, δεν είναι περίεργο που το δέρμα έχει φτιαχτεί να είναι… σχεδόν απροσπέλαστο. Κι εδώ έρχεται η ερώτηση που όλοι κάνουμε: μέχρι πού φτάνουν οι κρέμες και οι οροί;

Οι στιβάδες του δέρματος με απλά λόγια

Το δέρμα χωρίζεται σε τρία βασικά στρώματα:

1) Επιδερμίδα

Η «ασπίδα» μας απέναντι στον κόσμο. Χωρίζεται σε επιμέρους στιβάδες.

• Κεράτινη στιβάδα (stratum corneum): το εξωτερικό τείχος. Εδώ σταματούν σχεδόν όλα τα καλλυντικά.
• Κοκκώδης & ακανθωτή στιβάδα: πιο «ζωντανά» κύτταρα, όπου ίσως φτάσουν ορισμένα πολύ μικρά μόρια.
• Βασική στιβάδα: εδώ γεννιούνται τα νέα κύτταρα και βρίσκονται τα μελανοκύτταρα που παράγουν μελανίνη.

Πολύ σημαντικό: στην επιδερμίδα δεν υπάρχουν αιμοφόρα αγγεία. Έτσι, ακόμα κι αν ένα συστατικό φτάσει στη βασική στιβάδα, παραμένει εκεί. Δεν περνά στο αίμα.

2) Χόριο

Η «μηχανή» του δέρματος. Εδώ βρίσκονται οι ινοβλάστες που παράγουν κολλαγόνο και ελαστίνη, τα αιμοφόρα αγγεία, οι ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι αδένες, οι θύλακες των τριχών. Το χόριο χαρίζει στο δέρμα μας σφριγηλότητα και ελαστικότητα. Εκεί θα θέλαμε ιδανικά να φτάνουν τα skincare προϊόντα.

3) Υποδόριος ιστός

Το βαθύτερο στρώμα, γεμάτο λιποκύτταρα. Σαν «μαξιλάρι», απορροφά κραδασμούς, μονώνει το σώμα και αποθηκεύει ενέργεια.

Μέχρι πού φτάνουν τα καλλυντικά;

Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα προϊόντα μένουν στην κεράτινη στιβάδα. Αυτό δεν είναι κακό: εκεί βρίσκονται τα νεκρά κύτταρα και τα λιπίδια που συγκρατούν την υγρασία, οπότε οι κρέμες μας δίνουν ενυδάτωση, θρέψη και προστασία.

Μερικά μικρά, λιποδιαλυτά μόρια (όπως παράγωγα βιταμινών ή αντιοξειδωτικά) μπορούν να φτάσουν πιο βαθιά, μέχρι την κοκκώδη ή την ακανθωτή στιβάδα. Αλλά σχεδόν κανένα συστατικό δεν περνάει μόνο του στο χόριο με εξαίρεση κάποιες φαρμακευτικές μορφές Βιταμίνης Α που διεισδύουν σε πολύ μικρό βαθμό και γι' αυτό απαγορεύονται στην εγκυμοσύνη.

Οι «βοηθοί» της διείσδυσης – αλλά με κόστος

Για να ξεπεραστεί ο φραγμός του δέρματος, η βιομηχανία έχει χρησιμοποιήσει ουσίες που αυξάνουν τη διαπερατότητα:

• Αλκοόλες (π.χ. αιθανόλη): διαλύουν τα λιπίδια της κεράτινης στιβάδας.
• Γλυκόλες (π.χ. προπυλενογλυκόλη): συχνά σε φαρμακευτικά σκευάσματα για να «σπρώξουν» δραστικά πιο βαθιά.
• Ισχυροί διαλύτες (π.χ. DMSO): πολύ αποτελεσματικοί, αλλά τοξικοί και ακατάλληλοι για καλλυντική χρήση.

Ναι, με αυτά τα συστατικά τα μόρια περνούν πιο βαθιά. Όμως, το τίμημα είναι πιθανός ερεθισμός, αφυδάτωση ή ακόμη και επιβάρυνση του οργανισμού. Για αυτό και δεν συστήνονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στα καλλυντικά.

Και τότε, πώς φτάνουμε στο χόριο;

Για πραγματική δράση στο χόριο — εκεί που γίνεται η παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης — χρειάζονται θεραπείες που παρακάμπτουν το φυσικό φραγμό:

• Microneedling: μικροβελόνες που ανοίγουν κανάλια στην επιδερμίδα και φτάνουν στο χόριο (έως 2,5 mm).
• Microneedling με RF: ακόμα πιο βαθιά, έως 4 mm, με συνδυασμό μηχανικής και θερμικής δράσης.
• Μεσοθεραπεία: τα δραστικά εγχέονται απευθείας στο χόριο.
• Laser / Ultherapy / Thermage: ανάλογα με την τεχνολογία, φτάνουν 1,5–4,5 mm, ενεργοποιώντας τους ινοβλάστες για παραγωγή νέου κολλαγόνου.

Συμπέρασμα

Το δέρμα μας είναι ένας απίστευτα καλά σχεδιασμένος φραγμός. Τα καλλυντικά μας φροντίζουν την επιδερμίδα — εκεί που το δέρμα έχει ανάγκη καθημερινά: ενυδάτωση, λάμψη, υγεία. Δεν περνούν στο αίμα, ούτε φτάνουν εύκολα στο χόριο.

Για πιο βαθιά και εντυπωσιακά αποτελέσματα, χρειάζονται εξειδικευμένες θεραπείες που ξεπερνούν το φυσικό εμπόδιο του δέρματος. Κι αυτό δεν μειώνει τη σημασία των καλλυντικών — αντιθέτως! Είναι το καθημερινό «όπλο» μας για ένα υγιές, προστατευμένο και όμορφο δέρμα, ενώ οι θεραπείες έρχονται συμπληρωματικά όταν θέλουμε κάτι περισσότερο.

📚 Πηγές

• Current status and future potential of transdermal drug delivery — Skin absorption: from fundamentals to predictions and high throughput screening (PubMed ID: 15040576)
• Measurement of the penetration of 56 cosmetic relevant chemicals into and through human skin using a standardized protocol (PubMed ID: 31867769)
• Retinoids: active molecules influencing skin structure formation in cosmetic and dermatological treatments (PubMed ID: 31616211)
• Measurement of turnover time of stratum corneum using dansyl chloride fluorescence (MOTOJI TAKAHASHI, YASUHIKO MACHIDA, and RONALD MARKS, Shiseido Laboratories, 1050 Nippa-ch)